Czy kontrahent musi wyrazić zgodę na sprzedaż przedsiębiorstwa?
Choć pytanie może wydawać się zadziwiające, warto wspomnianemu zagadnieniu przyjrzeć się bliżej.
Przepisy kodeksu cywilnego, w tym art. 551 Kodeksu cywilnego, definiują przedsiębiorstwo, precyzując jednocześnie, co dokładnie stanowi przedmiot umowy np. w przypadku jego sprzedaży. Wśród szerokiego wachlarza składników materialnych i niematerialnych, nie dostrzegamy jednak pasywów przedsiębiorstwa.
Orzecznictwo stoi na stanowisku, że nabycie przedsiębiorstwa nie stanowi sukcesji uniwersalnej. Oznacza to, że zgodnie z art. 554 Kodeksu cywilnego, nabywca odpowiada za długi solidarnie razem ze zbywcą, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. W praktyce zatem, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia zarówno od sprzedającego jak i kupującego.
Natomiast w przypadku, gdy wierzycielem jest konsument, art. 3853 pkt. 5) KC wyraźnie wskazuje, że za klauzulę niedozwoloną można uznać postanowienie wzorca zezwalające kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta. Niedopuszczalne jest także zrzeczenie się przez konsumenta prawa do wyrażenia tejże zgody.
W świetle orzeczeń uznanych jako postanowienia niedozwolone i wpisanych do rejestru klauzul, niewystarczające jest również wyrażenie zgody abstrakcyjnej, tzw. „z góry”. W takiej sytuacji byłby on de facto pozbawiony możliwości wyboru kontrahenta i oceny jego chociażby kondycji finansowej. Niewystarczające okazuje się również wskazanie grupy kapitałowej, do której będzie należał nabywca.
Co istotne, omawiane „prawa i obowiązki” to również długi zbywcy. Jak wskazują przedstawiciele doktryny, zgoda wyrażona w sposób opisany powyżej, nie wyczerpuje również przesłanek art. 519 § 2 KC, regulującego kwestię przejęcia długów.
A co w przypadku, gdy to nie konsument jest kontrahentem?
W kontekście długów, w świetle art. 519 § 2 KC również wymagana jest odpowiednio zgoda wierzyciela bądź dłużnika. Może ona być wyrażona zarówno przed zawarciem umowy o przejęcie długu jak też równoznaczne z zawarciem tej umowy, bądź też po jej zawarciu. Pamiętać jednak należy, że w przypadku gdy będzie wyrażona przed zawarciem umowy między dłużnikiem a przejęciem długu, musi być w niej wskazana osoba przejmująca dług.
Natomiast nabycie wierzytelności, to już inna sprawa.
Julia Rybczyńska
Aplikant radcowski
