Sejm w czerwcu 2014 roku przyjął jednogłośnie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o prawie upadłościowym i naprawczym, łagodzącej rygory ogłoszenia upadłości konsumenckiej, co oznacza, że jeśli ustawa pomyślnie przejdzie kolejny etap legislacyjny, wejdą w życie przepisy ułatwiające osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej oraz działalności rolnej ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W zmienionym stanie prawnym, każda osoba fizyczna będzie mogła wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Wyjątkiem będą osoby, które umyślnie doprowadziły do swojej niewypłacalności.
W projektowanej ustawie ustawodawca przewidział dwa tryby postępowania upadłościowego w odniesieniu do konsumentów likwidacyjny tryb postępowania upadłościwego oraz upadłość konsumencką polegająca na zawarciu układu z wierzycielami, w ten sposób, że sporządzi się dobrowolny plan spłaty zobowiązań przez dłużnika, natomiast w sytuacji, gdyby wierzyciele nie zostali spłaceni i dłużnik uchylałby się od wykonania ustalonego planu spłaty, w takiej sytuacji sankcją byłaby likwidacja majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzycieli.
W myśl projektowanych zmian, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zostanie jednak oddalony w przypadku doprowadzenia przez dłużnika do niewypłacalności lub zwiększenie istotne stopnia istniejącej już niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Umyślność, zgodnie z uzasadnieniem projektu planowanych zmian, będzie należało rozumieć jako zamiar doprowadzenia do niewypłacalności lub jej powiększenia, nie zaś jako fakt umyślnego dokonania czynności, które doprowadziły do niewypłacalności. Przykładowo, jeżeli dłużnik zaciągnie kredyt bez zamiaru doprowadzenia do swojej niewypłaclaności, nie będzie to oznaczało działania umyślnego, a zatem będzie mu przysługiwało uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Za umyślne natomiast będzie należało uznać doprowadzenie do niewypłacalności bądź zwiększenie jej stopnia poprzez przypadki celowego wyzbycia się przez dłużnika składników swego majątku w celu utrudnienia dochodzenia należności przez wierzycieli. Dodatkową przesłanką oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości będzie zachowanie dłużnika wskazujące na jego nierzetelność na etapie składania wniosku o ogłoszenie upadłości, jaką jest podanie nieprawdziwych lub niezupełnych informacji we wniosku lub załącznikach.
Upadłość konsumencką będzie można ogłosić nie częściej niż co dziesięć lat, licząc od zakończenia poprzedniego postępowania.
Istotna zmiana nastąpi jednocześnie w zakresie opłat sądowych od wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeśli dłużnik nie będzie w stanie ponieść kosztów ogłoszenia upadłości, będą one tymczasowo ponoszone przez Skarb Państwa. Co do zasady jednak, zamiast dotychczasowej opłaty w kwocie 200 zł proponowane jest pobieranie od osoby fizycznej opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości w wysokości 30 zł.
Projekt ustawy ma na celu redukcję lub usunięcie barier w dostępie do oddłużenia, przy uwzględnieniu interesów wierzycieli. Dotychczas sąd mógł ogłosić upadłość w przypadku osób nieprowadzących działalność gospodarczą tylko wtedy, gdy niewypłacalność dłużnika powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, dlatego sądy co do zasady oddalały wnioski dłużników. Jeśli ustawa wejdzie w życie, ogłoszenie upadłości będzie ułatwione, jednak zmiany w dalszym ciągu mają na celu zapobiegać lekkomyślnemu zadłużeniu się przez dłużników chcących uniknąć opowiedzialności dzięki ogłoszeniu upadłości.
Marcelina Słapa
Aplikant radcowski
