Choć stan epidemiczny istotnie wpłynął na zakres praw i obowiązków obywateli, to co do zasady nie uchylił praw pracowniczych, przysługujących osobom zatrudnionym zgodnie z kodeksem pracy. W szczególności nie naruszył podstawowych zasad udzielania pracownikom urlopów wypoczynkowych.
Każdemu pracownikowi przysługuje corocznie prawo – w zależności od długości stażu pracy – do 20 albo 26 dniowego urlopu wypoczynkowego. Jest to uprawnienie pracownicze, które z założenia ma być wykonywane w naturze, a spieniężeniu powinno ulegać jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach zakończenia stosunku pracy.
Regułą jest ustalanie terminu urlopu wypoczynkowego w uzgodnieniu z pracownikiem. W zakładach pracy bardzo często stosuje się plany urlopów, opracowywane przez pracodawcę na podstawie wniosków pracowników. Obowiązek konsultacji z pracownikiem doznaje jednak dwóch wyjątków. Mowa tu o nieodebranym przez pracownika urlopie z lat poprzednich (tzw. urlop „zaległy”). Pracodawca może zobowiązać pracownika do wykorzystania takiego urlopu, gdy zbliża się wiążący termin jego udzielenia, którym jest co do zasady data 30 września następnego roku kalendarzowego. Drugi wyjątek dotyczy urlopu w okresie wypowiedzenia – w tym okresie pracownik może zostać zobowiązany przez pracodawcę do wykorzystania urlopu tak bieżącego, jak i zaległego i nie może negocjować jego terminu.
Wprowadzenie stanu epidemicznego nie powoduje uchylenia powyższych reguł. Oznacza to, że pracodawca, w sytuacji, gdy aktualnie nie ma pracy do wykonywania, nie może skierować pracownika przymusowo na urlop wypoczynkowy, chyba że zobowiąże go do odebrania w tym czasie urlopu zaległego. Innymi słowy – brak możliwości wykonywania pracy ze względu na zagrożenie koronawirusem nie będzie prawidłową podstawą zobowiązania pracownika do wykorzystania bieżącego urlopu wypoczynkowego w tym okresie.
Oczywiście na podstawie zgodnego porozumienia pracownika i pracodawcy, termin urlopu może zostać ustalony dowolnie, a więc także w okresie, gdy ze względu na stan epidemiczny zakład pracy nie może wykonywać swych zwykłych czynności.
Artykuł przedstawia stan prawny na dzień 20 marca 2020 Nie można wykluczyć, że wskutek rozwoju wydarzeń wprowadzone zostaną środki prawne wpływające na zakres praw pracowniczych, w tym na uprawnienia pracowników związane z urlopami wypoczynkowymi.
Patrycja Saniuk
adwokat
