Ustawa z dnia 25.06.2015r. o zmianie Ustawy – Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw, wprowadziła z dniem 22.02.2016r. istotne i długo oczekiwane przez pracowników zmiany m.in. w zakresie zawierania umowy o pracę na czas określony.
Obecnie, gdy pracownik jest zatrudniony u tego samego pracodawcy, to łączny okres jego zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Jeżeli okres zatrudnienia okaże się dłuższy, lub jeżeli liczba zawartych umów jest większa niż trzy, pracownik od dnia następującego po upływie tego okresu lub od dnia zawarcia czwartej umowy na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony. Dotychczas, jeżeli strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony, zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony było równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony. Przepis ten jednak nie precyzował czasu trwania takiej umowy na czas określony, ani łącznego czasu trwania takich umów, wskazując jedynie, że przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie może przekroczyć jednego miesiąca.
Aktualnie obowiązujący art. 251 k.p. ograniczył więc istotnie możliwość zatrudnienia pracownika na podstawie umowy na czas określony, limitując przede wszystkim okres zatrudnienia na podstawie tego rodzaju umowy, następnie wprowadzając maksymalną ilość tych umów, ostatecznie uniezależniając te okoliczności od przerwy pomiędzy rozwiązaniem poprzedniej umowy, a nawiązaniem nowej.
W uproszczeniu automatyzm ten z formalnego punktu widzenia oznacza, że w sytuacji, gdy strony rozpoczęły współpracę od zawarcia umowy terminowej np. na 3 lata (36 miesięcy), to już po upływie 33 miesięcy przekształci się ona automatycznie w umowę na czas nieokreślony. Podobnie, jeśli w okresie 33 miesięcy te same strony zawarły czwartą umowę terminową – również taka umowa traktowana będzie od pierwszego dnia jej trwania jako umowa na czas nieokreślony.
Nie może jednak ujść uwadze adresata komentowanego przepisu to, że bezpośrednio znajduje on zastosowanie tylko do umów o pracę na czas określony zawartych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, a więc od dnia 22.2.2016r. Jeżeli bowiem w tym dniu nie trwała umowa na czas określony, liczenie trzech kolejnych umów na czas określony zaczynać należy od pierwszej umowy zawartej po 22.2.2016 r., a okres 33 miesięcy – od daty rozpoczęcia pracy na podstawie tej umowy.
W przeciwnym wypadku, jeżeli pracodawcę i pracownika łączy umowa na czas określony trwająca w dniu 22.2.2016 r. – zastosowanie do takiej sytuacji znajdą tzw. przepisy przejściowe, a dokładnie art. 14 ust. 4 ustawy zmieniającej, zgodnie z którym do umów o pracę na czas określony, trwających w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się art. 251 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Jednakże do okresu zatrudnienia, o którym mowa w tym przepisie, wlicza się okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony przypadający od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, a trwająca w tym dniu umowa o pracę na czas określony jest uważana za pierwszą umowę w rozumieniu art. 251 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą albo za drugą umowę w rozumieniu tego przepisu, jeżeli została zawarta jako druga umowa w rozumieniu art. 251 ustawy zmienianej w art. 1 w dotychczasowym brzmieniu.
Powyższe w dużym uproszczeniu oznacza, że jeżeli strony zawarły pierwszą umowę na czas określony trwającą od 01.01.2013 r. do 31.12.2015 r., a następnie drugą umowę na czas określony trwającą od 01.01.2016 r. do 30.06.2016 r., to ta ostatnia umowa na czas określony będzie drugą umową w rozumieniu art. 251 k.p. w nowym brzmieniu. Jeżeli więc strony zdecydują się zawrzeć jeszcze jedną (trzecią) umowę na czas określony od dnia 01.07.2016 r. do 31.12.2019 r., to po upływie 33 miesięcy liczonych już od 22.2.2016 r. przekształci się ona w umowę na czas nieokreślony.
Kalkulowanie liczby umów na czas określony oraz sumowanie łącznego okresu zatrudnienia na ich podstawie dozna modyfikacji, gdy dojdzie do poszerzenia ciągu trzech kolejnych umów na czas określony np. o umowę na okres próbny przy zachowaniu wymogów zmienionego §2 i dodanego §3 art. 25 k.p. W wyniku wspomnianej nowelizacji Kodeksu pracy, umowa o pracę na okres próbny nieprzekraczający 3 miesięcy może zostać bowiem zawarta kilkukrotnie pomiędzy tymi samymi stronami, o ile pracownik będzie zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy niż dotychczas świadczona, a zatem pracy na innym stanowisku i z odmiennym zakresem obowiązków niż do tej pory. Wówczas faktu zawarcia umowy na okres próbny, ani czasu jej trwania nie dolicza się do limitów, o których mowa w art. 251 k.p.
Przedstawione powyżej zagadnienie zmian w zakresie zawarcia terminowej umowy o pracę stanowi jedynie pewien zarys materii. Podkreślić należy, że w konkretnych przypadkach interpretacja art. 251 k.p. w nowym brzmieniu do umów o pracę na czas określony, na podstawie których pracownicy byli zatrudnieni przed 22.2.2016 r. może przysparzać problemów. Należy więc mieć nadzieję, że każdorazowo z powodzeniem uda się je rozwiązać z odesłaniem do przepisów przejściowych.
Joanna Ryszkowska
radca prawny
